Nhiễm khuẩn Salmonella gây bệnh đường ruột

Triệu chứng và nguyên nhân

Nhiễm khuẩn Salmonella (salmonellosis) là một bệnh do vi khuẩn phổ biến ảnh hưởng đến đường ruột. Vi khuẩn Salmonella (Hình 1) thường sống trong ruột của động vật và người và thải ra ngoài qua phân. Con người bị nhiễm bệnh thường xuyên nhất thông qua nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.

Hình 1. Hình ảnh vi khuẩn Samonella (nguồn: https://www.livescience.com/)

Một số người bị nhiễm khuẩn Salmonella không có triệu chứng. Hầu hết mọi người bị tiêu chảy, sốt và đau bụng trong vòng 8 đến 72 giờ sau khi tiếp xúc. Hầu hết những người khỏe mạnh hồi phục trong vòng vài ngày đến một tuần mà không cần điều trị bằng các phương pháp cụ thể.

Trong một số trường hợp, tiêu chảy có thể gây mất nước nghiêm trọng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Các biến chứng đe dọa tính mạng cũng có thể phát triển nếu nhiễm trùng lan ra ngoài ruột. Nguy cơ nhiễm khuẩn Salmonella cao hơn khi du lịch đến các quốc gia không có nước uống sạch và hệ thống xử lý nước thải hợp lý.

Triệu chứng

Nhiễm khuẩn Salmonella thường do ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín, gia cầm, trứng hoặc các sản phẩm từ trứng hoặc uống sữa chưa tiệt trùng. Thời gian ủ bệnh — khoảng thời gian từ khi tiếp xúc đến khi phát bệnh — có thể là 6 giờ đến 6 ngày. Thông thường, những người bị nhiễm khuẩn Salmonella nghĩ rằng họ bị viêm dạ dày.
 

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể có của nhiễm khuẩn Salmonella (Hình 2) bao gồm:
⦁    Bệnh tiêu chảy
⦁    Đau bụng 
⦁    Sốt
⦁    Buồn nôn
⦁    Nôn mửa
⦁    Ớn lạnh
⦁    Đau đầu
⦁    Có máu trong phân

Hình 2. Các triệu chứng nhiễm khuẩn Salmonella xuất hiện từ vài giờ đến vài ngày sau khi ăn thực phẩm bị nhiễm khuẩn (nguồn: https://my.clevelandclinic.org/)

Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm khuẩn Salmonella thường kéo dài vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có thể kéo dài đến 10 ngày, nhưng có thể mất vài tháng trước khi ruột trở lại thói quen đại tiện bình thường.

Một số loài vi khuẩn Salmonella như S.typhi gây ra bệnh thương hàn, một căn bệnh đôi khi gây chết người phổ biến hơn ở các nước đang phát triển.

Nguyên nhân

Vi khuẩn Salmonella sống trong ruột của người, động vật và chim. Hầu hết mọi người bị nhiễm khuẩn Salmonella do tiêu thụ thực phẩm hoặc nước đã bị ô nhiễm bởi phân có chứa mầm bệnh Salmonella.
⦁    Thực phẩm và nước bị nhiễm bệnh

Thực phẩm thường bị nhiễm bệnh bao gồm:
⦁    Thịt sống, thịt gia cầm và hải sản. Phân có thể dính vào thịt và gia cầm sống trong quá trình giết mổ. Hải sản có thể bị ô nhiễm nếu thu hoạch từ nước bị ô nhiễm.
⦁    Trứng sống hoặc nấu chưa chín. Mặc dù vỏ trứng dường như là một rào cản hoàn hảo đối với sự nhiễm bẩn, nhưng một số gà bị nhiễm bệnh sản xuất trứng có chứa vi khuẩn Salmonella trước khi vỏ được hình thành. Trứng sống được sử dụng trong các món ăn tự chế biến như sốt mayonnaise và sốt hollandaise.
⦁    Các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng. Sữa và các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng - đôi khi được gọi là sữa tươi - có thể bị nhiễm khuẩn Salmonella. Quá trình thanh trùng giết chết vi khuẩn có hại, bao gồm cả Salmonella.
⦁    Hoa quả và rau. Một số sản phẩm tươi, đặc biệt là giống nhập khẩu, có thể được tưới trên ruộng hoặc rửa trong quá trình chế biến bằng nước bị nhiễm khuẩn Salmonella. Sự ô nhiễm cũng có thể xảy ra trong nhà bếp, khi nước từ thịt sống và thịt gia cầm tiếp xúc với thực phẩm chưa nấu chín, chẳng hạn như salad.
⦁    Thực phẩm xử lý không đúng cách
⦁   Nhiều loại thực phẩm bị nhiễm bẩn khi được chế biến bởi những người không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh hoặc thay tã hoặc sau khi xử lý thực phẩm bị nhiễm bẩn.
⦁    Nhiễm bệnh do chạm
⦁    Bề mặt bị nhiễm bệnh
⦁    Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra nếu mọi người chạm vào thứ gì đó bị ô nhiễm và sau đó cho ngón tay vào miệng.
⦁    Vật nuôi bị nhiễm bệnh và các động vật khác

Động vật và vật nuôi, đặc biệt là chim và bò sát, có thể mang vi khuẩn salmonella trên lông, lông hoặc da hoặc trong phân của chúng. Một số thức ăn cho vật nuôi có thể bị nhiễm khuẩn Salmonella và có thể lây nhiễm cho động vật và con người.
 

Ở Việt Nam, hội chứng ngộ độc thực phẩm do Salmonella được xếp vào nhóm các bệnh tiêu chảy cấp tính và được giám sát, ghi nhận từ cơ sở y tế. Số liệu giám sát trong nhiều năm qua cho thấy, hội chứng tiêu chảy cấp (trong đó có căn nguyên Salmonella) thường đứng vị trí thứ 2 sau hội chứng cúm, với khoảng trên dưới 1 triệu trường hợp khai báo hàng năm.

Theo thông cáo báo chí của Văn phòng UBND tỉnh Khánh Hòa vào chiều 20.11, ngày 17.11, Trường Ischool Nha Trang tổ chức bữa ăn trưa cho 880 học sinh được chia làm 2 suất gồm có cơm gà, sốt trứng, gỏi gà, cánh gà chiên, canh và bánh ngọt. Khoảng 5 giờ sau khi ăn, nhiều em xuất hiện các triệu chứng đau bụng, khó chịu, tiêu chảy; đến khoảng 22 giờ cùng ngày, nhiều em học sinh xuất hiện thêm triệu chứng sốt, nôn, buồn nôn. Sau đó các em được người nhà đưa đi cấp cứu tại một số bệnh viện trên địa bàn thành phố Nha Trang.

Hình 3. Học sinh trường Ischool Nha Trang tại bệnh viện 22-12. Ảnh do bệnh viện cung cấp

Tối 21/11, Sở Y tế Khánh Hòa cho biết kết quả phân lập nuôi cấy mẫu phân ghi nhận tác nhân khiến hàng trăm học sinh trường Ischool Nha Trang ngộ độc, một trẻ tử vong là vi khuẩn Salmonella. 

Sau đây là hướng dẫn của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ để ngăn ngừa nhiễm khuẩn, bao gồm các nguyên tắc làm sạch, để riêng, nấu chín và bảo quản lạnh.

⦁   Tiêm chủng vắc xin để tạo miễn dịch chủ động với Salmonella.
⦁  Rửa tay sạch với nước và xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, trước và sau khi chế biến thực phẩm, sau khi tiếp xúc với động vật và bất cứ khi nào thấy tay bẩn.
⦁   Chỉ sử dụng nguồn nước sạch để nấu ăn.
⦁  Chỉ mua thực phẩm rõ nguồn gốc, đáng tin cậy, có điều kiện bảo quản tốt.
⦁  Xử lý và chế biến thật kỹ thức ăn. Hạn chế ăn thức ăn chưa chín, đặc biệt là trứng gia cầm.
⦁   Rửa sạch rau và trái cây dưới vòi nước chảy.
⦁   Vệ sinh sạch sẽ nhà bếp và các dụng cụ chế biến thực phẩm để ngăn ngừa sự lây lan.
⦁   Giữ gìn vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát.

Tài liệu tham khảo

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/salmonella/symptoms-causes/syc-20355329
• https://vnexpress.net/hoc-sinh-truong-ischool-nha-trang-ngo-doc-do-nhiem-khuan-salmonella-4538648.html 
• https://vov.vn/xa-hoi/hoc-sinh-truong-ischool-nha-trang-ngo-doc-do-vi-khuan-salmonella-post985577.vov